Türkiye, ekonomik canlılığı artırmak amacıyla 81 ilde topyekûn kalkınma stratejisi uygulamaya hazırlanıyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın hazırladığı 2024-2028 yıllarını kapsayan "Bölgesel Gelişme ve Ulusal Stratejisi" belgesine göre, özellikle görece az gelişmiş ve ülke Gayri Safi Yurt İçi Hasılasına (GSYH) katkısı düşük illerde kalkınma öncelikli hale getirilecek.
Strateji çerçevesinde iller, potansiyellerine göre "bölgesel merkezler", "gelişen yerel ekonomiler" ve "öncelikli dönüşüm illeri" olarak sınıflandırıldı. Bu sınıflandırma ile sosyoekonomik ilişkileri zayıf ve kalkınma seviyesi düşük illerin gelişmişlik düzeylerini artırmak hedefleniyor.
"Öncelikli Dönüşüm İlleri" İçin Yapısal Dönüşüm
Kilis, Gümüşhane, Bayburt, Bingöl, Muş, Bitlis, Siirt, Şırnak, Hakkari, Ağrı, Iğdır, Kars ve Ardahan gibi "öncelikli dönüşüm illeri" olarak tanımlanan bölgelerin, ülke ortalamasına yakın bir sosyoekonomik seviyeye getirilmesi planlanıyor. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yoğunlaşan bu illerde, temel teknik altyapı eksiklikleri giderilecek, eğitim ve sağlık hizmetleri iyileştirilecek, ekonomik faaliyetler çeşitlendirilerek yaşam kalitesi yükseltilecek.
Tarım, Hayvancılık ve Madencilikte Verimlilik Artışı
Bu illerde gelir getirici faaliyetlerin artırılması için tarım, hayvancılık ve madencilik sektörlerine odaklanılacak. Yerel koşullara uygun yüksek verimli tarım ürünleri ve hayvan ırklarının geliştirilmesi planlanırken, organik tarım ve coğrafi işaret çalışmalarıyla tarımsal ürünlerde markalaşma teşvik edilecek. Ayrıca, yer altı kaynaklarının işlenmesiyle bölgesel ekonomiye katkı sağlanacak. Örneğin, Hakkari'de çinko ve kurşun, Bitlis'te ponza ve mermer, Şırnak'ta bazalt, Gümüşhane'de bazalt ve feldspat gibi madenler endüstriye kazandırılacak.
Tarıma Dayalı Sanayi ve Tekstil Geliştirilecek
Tarım ve hayvancılığın desteklenmesi adına Siirt'te Antep fıstığı lisanslı depoculuk, Kars ve Ardahan'da süt ve et ürünlerinin işlenmesi, Kilis'te zeytinyağı üretimi gibi projelere öncelik verilecek. Tekstil sektörüne girdi sağlayacak ham maddelerin işlenmesi için Ağrı'da deri işleme, Iğdır'da koyun yünü üretimi ve Kars ile Ardahan'da kaz tüyü ürünlerine yönelik çalışmalar yapılacak.
Turizm Potansiyeli Güçlendirilecek
Yerel turizm destinasyonları oluşturularak, tarihi ve kültürel değerler tanıtılacak. Kars’ta kültür turizmi faaliyetleri artırılırken, yöresel ürünlerin markalaşması teşvik edilecek. Geleneksel üretimler, turizm merkezlerinde pazarlanarak bölge ekonomisine katkı sağlayacak.
Sınır Ötesi İşbirlikleri ve Ulaşım Altyapısı
Doğu ve Güney sınırlarındaki iller, komşu ülkelerle ticari işbirliklerini geliştirmek için lojistik altyapı projelerine ağırlık verecek. Zengezur Koridoru, Habur Lojistik Merkezi ve Iğdır Antrepo Projesi gibi yatırımlar, bölgenin ekonomik potansiyelini artıracak. Ayrıca, Erzincan-Erzurum-Kars-Iğdır hızlı tren hattı gibi projelerle bu illerin ulaşılabilirliği güçlendirilecek.
81 ilin potansiyeli belirlendi
Böylece, Bölgesel Gelişme ve Ulusal Stratejisi ile 81 ilin potansiyeli belirlenmiş oldu.
Stratejiye göre, Van, Erzurum, Diyarbakır, Şanlıurfa, Malatya, Trabzon, Samsun "bölgesel merkezler", Artvin, Erzincan, Tunceli, Sinop, Bartın, Çankırı, Kırıkkale, Yozgat, Amasya Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Burdur "gelişen ekonomiler" olarak belirlendi.
Tekirdağ, Balıkesir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli, Sakarya, Eskişehir, Konya, Mersin, Adana, Kayseri, Kahramanmaraş, Hatay ve Gaziantep "rekabetçi iller", Kırklareli, Çanakkale, Kütahya, Afyonkarahisar, Isparta, Düzce, Zonguldak, Bolu, Çorum, Sivas, Yalova, Elazığ ve Mardin "potansiyel rekabetçi iller", Edirne, Uşak, Bilecik, Karabük, Kastamonu, Aksaray, Karaman, Tokat, Ordu, Giresun, Rize, Osmaniye, Adıyaman ve Batman "rekabet nüvesi taşıyan iller" olarak sıralandı.
Türkiye'de "küresel iller" sınıfındaki tek il İstanbul olurken Ankara, Antalya, Bursa, İzmir ve Kocaeli'nin de bu potansiyeli taşıdığı belirlendi.
Ayrıca, depremden en çok etkilenen Malatya, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adıyaman ve Hatay, "Afet Sonrası İhya İlleri" olarak belirlendi.
