Dünyada sadece Aydın’ın Kuşadası bölgesinde yetişen, endemik bir tür olması ve yok olma riski taşıdığı için koruma altına alınan, Aydın Gaşağı olarak da bilinen tülüşahlar sarı çiçeklerini açmaya başladı. Tülüşahı koparmanın veya doğal ortamından sökerek, başka yere taşımanın cezası ise 387 bin TL olarak belirlendi.
İlk kez 1978 yılında Kuşadası'nda bulunup 1979 yılında Huber-Morath tarafından dünyaya "yeni tür" olarak tanıtılan tülüşah, o tarihten günümüze doğal güzelliğinin yanı sıra tıbbi çalışmalara da kaynak oluyor. Yaklaşık yüksekliği 2,5 metreyi bulan ve mükemmel formu nedeniyle izleyenlerin dakikalarca bakabileceği Aydın Gaşağı, yok olma tehlikesi sebebiyle koruma altına alınırken, tıbbi araştırmacıların dahi özel izinle dokunabildiği endemik bitki İkiçeşmelik siteler bölgelerinde açmaya başladı.
Endemik tülüşahların Haziran ayında çiçeklenerek görsel bir şölene dönüşmesi ise dünya genelinde yaygınlaşmaya başlayan botanik turizmi açısından da önemli bir yer tutarken, tülüşahların doğal popülasyonlarında en önemli riskin yapılaşmalar olduğuna dikkat çeken Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü; “Adını Milli Park’ın da bulunduğu Samson Dağları’nın antik isminden alan endemik tülüşah (Aydın Gaşağı) bitkisi sarı çiçeklerini açtı. Tülüşahlar Nisan ayında sitelerin arasında tespit ettiğimiz zeytinlik alanda açmaya başladılar. IUCN’ in Tehlike Kategorisinde “CR” (Çok Tehlikede) olarak belirlenen tülüşahlar, genellikle Yaylaköy’den başlayarak, denize doğru uzanan Soğucak eteklerine kadar yayılım göstermektedir. İkiçeşmelik’te sit kapsamında olan tarihi su kemerlerinin korunması sayesinde bir miktar da kent içinde korunabilmiştir. Çevresi tamamen siteler ve konutlarla çevrili yeni bulunan tülüşahlar, zeytinliğin imar planlarında park alanı olarak ayrılması sonucu yok olmaktan kurtulmuşlar. Ancak her iki alana kontrolsüz girişler olmaktadır. Havuz kıyısındaki bir tülüşahın üstüne muhtemelen yakın bir siteden koyun yünleri ve atık malzemelerin dökülerek bitkinin bu yıl çıkmasının engellendiğini gördük. Bitkinin koruma altına alınması için Doğa Koruma ve Milli Parklar Aydın Şube Müdürlüğü’ne müracaat ettik. DKMP 4. Bölge Müdürlüğü tarafından, türün antropojenik etkilerden olumsuz etkilenmemesi için gerekli koruma tedbirlerinin alınması ve tür hakkında kısa bilgi veren uyarıcı tabelalar dikilmesi ve alanda bu türün bulunduğuna dair imar plan notlarına işlenmesi için, Kuşadası Belediyesi’ne bilgilendirme yazısı gönderildi. Tülüşah Tür Koruma Eylem Planı paydaşlarından Kuşadası Belediyesi Park ve Bahçe Müdürlüğü’nce alandaki tülüşahlarla ilgili koruma tedbirlerinin en kısa sürede alınacağını umuyoruz” dedi.
“Cezası 387 Bin TL”
Yok olma riski taşıdığı için koruma altına alınan, endemik bitki türü tülüşahın koparılması veya doğal ortamından sökülerek, başka yere taşınmasının cezası olduğuna dikkat çeken Sürücü; “Tülüşahların koparılması, yaşam alanlarının tahrip edilmesi ve zarar verilmesi halinde 387 bin TL para cezası bulunmaktadır. Bitki açısından önemli türlere sahip Kuşadası’nda tespit edilen endemik türler imar plan notlarına işletilmektedir. Ancak geçmiş yıllarda nelerin kaybedildiği bilinmemektedir. Bu nedenle proje alanlarında mutlaka ekolojik hassasiyetler dikkate alınmalıdır. Doğa Koruma ve Milli Park Aydın Şube Müdürlüğü, Kuşadası Belediyesi, ADÜ Biyoloji Bölümü ve EKODOSD işbirliğiyle, Tülüşahların korunmasının sağlanması, izlenmesinin yapılması, yaşam alanlarında çoğalması ve yaygınlaşması için çalışmalar sürdürülecektir” şeklinde konuştu.
