Kömür madeni ve termik santraliyle bildiğimiz Soma’nın 3 kilometre güneyinde yer alan Darkale, sahip olduğu kırsal, kültürel ve mimari değerleriyle bu bölgede bambaşka şeyler yapılabileceğinin kanıtı bir yer. Derince bir vadinin içine gizlenmiş, sırtını yüksek ve kayalık dağlara yaslamış “Tarhala” olarak da bilinen Darkale Mahallesi umutla ve sabırla ortaya çıkarılmayı bekleyen gizli bir hazine.
Derince bir vadinin içine gizlenmiş ve sırtını yüksek, kayalık dağlara yaslamış bir köy Darkale ya da diğer adıyla Tarhala. Darkale'nin adı çok fazla duyulmasa da umutla ve sabırla ortaya çıkarılmayı bekliyor.
Tarihçi Bilge Umar’a göre köyün adını Trakhoula’ya Türkçe’ye uyarlamışlar. Umar “Tarihsel Yer Adları” isimli kitabında Darkale’nin Bizans İmparatorluğu’nun son piskoposlar listelerinde adı geçen bir kent olduğunu belirtiyor. Bu köy, geçen yüzyılda ise Rumcada kayalık, taşlık anlamına gelen Trakhys sözcüğünden türetilen bir isim olan Trakhala, Türkçe de ise Darkale olarak anılmış.
Tarihi Bergama Krallığı’na kadar uzanan, Bizans ve Osmanlı döneminde de önemli bir yer olan bu mahallenin en dikkat çekici değerlerinin başında Beypazarı, Safranbolu evlerinin mimari yapılarına benzeyen evleri geliyor. Bu evlerin temeli taş duvardan, üst katları ise ahşap malzemeden yapılmış. Avluya açılan büyükçe ahşap girip kapısından, ahşap olan merdivenleriyle “hayat” denilen sofalara çıkılıyor. Burada demin yukarıda bahsettiğim Safranbolu evlerinin odaları gibi geometrik desenli, ahşap, oyma tavan göbeği ile süslü odalara giriliyor.
Önceden kalabalık nüfusu olan büyük bir köy olan Darkale, köyün hemen yanı başında olan Soma hızla büyüyüp modern bir hale gelince Darkaleliler’de 1980’li yıllardan itibaren Soma’ya göçmüş. Bu göçlerin sonucunda tarihi Darkale evleri, sahipsiz ve bakımsız kalmış. Günümüzde ise evlerin bazıları yıkılırken, bazıları da yıkılmaya yüz tuttu. Ancak bir grup gönüllü bölgeyi turizmle ayakta tutmak için el birliğiyle çalışıyor. "Darkale Yenileme ve Yaşatma Projesi"ni başlatan gönüllülerin, Manisa Valiliği, Soma Kaymakamlığı, Soma Belediyesi, Soma Ticaret ve Sanayi Odası'nın desteğiyle yürüttüğü çalışmalar meyvesini vermeye başladı.
Doğa Sporlarına Çok Elverişli
Çevresi çam ormanlarıyla kaplı olan Darkale doğa sporları meraklılarının aradığı birçok önemli zenginliğe sahip. Sırtını yasladığı Asartepe ve Tuzlutepe’nin dik kayaları her yıl dağcıları ve kaya tırmanıcılarını ağırlıyor. Köyün çevresinde bulunan sayısız yürüyüş ve bisiklet parkuru doğa sporları meraklılarını Darkale’ye çekiyor. Bölgede doğa yürüyüşü yapanlar bir yandan manzaranın tadını çıkarırken diğer yanda antik çağda köyü Bergama’ya bağlayan Bergama Krallığı döneminden kalma antik yollarda yürüyebiliyorlar. Darkale doğal yaşamla öylesine iç içe ki yürüyüş yaparken köyün 3-5 kilometre ötesinde yaşayan yabani atları görebilmek mümkün.
Köydeki geleneksel yaşam, tarihi evler, daracık sokaklar, mimari doku gezginlerin ve fotoğrafçıların da ilgisini çekiyor. Birçok fotoğraf derneği ve fotoğrafçı Darkale’ye gezi düzenleyerek bu eşsiz görüntüleri yakalayabiliyor.
Tarhala Barana Geleneği Yaşatılıyor
Darkale doğal güzelliklerinin yanı sıra gelenek ve göreneklerini de kaybetmemiş bir köy. Köyde yaşayanlardan kurulan folklor ekibinin sergiledikleri oyunlar özgün ve tamamen geleneksel yapıda sahneye aktarılıyor. Folklor ekibi 2006 yılında davet edildikleri Kültür Bakanlığı Mahalli Halk Dansları Yarışması’nda oyunları ve kıyafetleriyle büyük beğeni kazanıp, Tarhala Barana geleneğini yaşatıyor.
Köyün bir diğer özelliği de çok eskiden beri süre gelen bir gelenek olarak köylü kadınların el emeği ve göz nuru ile ortaya çıkardıkları iğne oyaları. Gelin başı süslemede ve özel günlerde giydikleri kıyafetlerde kullandıkları bu oyalar köyün özgün folklorik değerlerinden biri olarak biliniyor.
Dünya Madencilik Tarihinde Bir İlk
Darkale aynı zamanda kömür rezervleriyle ünlü Soma’nın önemli bir kömür üretim merkezi. 1900’lü yılların başında Osman Ağa tarafından bulunan ve o tarihlerde maden ocağı açılarak işletilmeye başlanan kömür, Osmanlı döneminde, 1.Dünya Savaşı sırasında köydeki erkeklerin tamamına yakının Çanakkale ve çeşitli cephelerde savaşması nedeniyle Darkaleli kadınlar tarafından çıkarıldı. O dönemde kadınların maden ocaklarında çalışması hem zor hem yasak olduğunda Darkaleli kadınların yaptığı madencilik, dünya madencilik tarihinde ender rastlanan önemli bir olay olarak kaydedildi.
Nardan Doğan Lezzet
Her yıl Eylül ve Ekim ayları geldiğinde Darkaleli kadınlar, nar ekşisi yapar. Eğer nar zamanı Darkaleye yolunuz düşerse, her sokakta, her caddede kadınların nar ekşisini ile uğraştığına tanıklık edersiniz.
Meşhur Darkale dondurması
Dondurmasıyla da ünlü olan Darkele’de elektrik ve buzdolabının yaygın olmadığı 1970’li yıllardan önce birçok aile geçimini dondurmacılıktan sağlayıp Akhisar, Kırkağaç, Bergama gibi ilçelerde satıyordu. Meşhur Darkale dondurmasının eşsiz tadının, sütünden ve yörede bol miktarda bulunan doğal orkidelerden elde edilen salepten geldiği söylenir.
Darkale’ye Nasıl gidilir?
Darkale’ye İzmir’den gelmek için Akhisar’dan Soma yoluna sapılır, 45 kilometre sonra Soma’ya ulaşılır. Balıkesir üzerinden gelmek isteyenler 90 kilometrelik Balıkesir-Savaştepe-Soma yolunu kullanabilir. Çanakkale yönünden gelecekler Bergama’dan 40 kilometre sonra Soma’ya ulaşabilir. Darkale’de henüz konaklama imkânı yok. Fakat yakın zamanda köydeki tarihi evlerin bir kısmında pansiyonculuğa başlanacak. Darkale’yi ziyaret edenler Soma’daki otellerde konaklayabilir.
Türkiye’nin gizli kalmış, gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen, marka olabilecek önemli bir tarihsel, kültürel ve mimari hazinesi olan Darkale, sabırsızlıkla onu keşfedecek gezginleri bekliyor! (Haber Merkezi)
