İşte Soma’nın tarihçesine ait, Soma Belediyesi’nin resmi sitesinde yer alan bilgi
Soma adıyla ilgili kesin bir bilgiye sahip değiliz. Bir söylenceye göre “Sumak” adi yerleşim birimde yasayan halk güçlü bir deprem sonrası bölgeye yerleşmiş ve buraya Soma adını vermiştir.
Türk Dil Kurumu Sözlüğünde Soma sözcülüğünün açıklaması: ilk damıtılan ve içinde anason bulunmayan rakı biçimindedir. Eski Yunanca’da soma kelimesi: Gövde, cisim, madde, beden, cüsse, vücut hücrelerinin tamamı, cemaat, cemiyet, takım ve ekip insan vücudu gibi birçok anlama gelmektedir.
Birçok uygarlığın Soma ve yakınlarında biriktikleri izlerden anlaşılacağı gibi bölgede Hititler, Akalar, Lidyalılar, İranlılar, Makedonyalılar, Bergama Krallığı, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Karesioğulları ve Osmanlılar hüküm sürmüştür.
1336 yılında Soma Sancak merkezi ilan edildi. Ankara savaşı sonrasında Beylikler türemeye başladı. Hızır Sah Manisa’ya gelip Saruhan Beyliğini kurdu.1402 yılında Soma’nın da dahil olduğu bölge Timurlenk tarafından işgal edilmişti.
12 Haziran 1919’da Yunanlılar Bergama’yı işgal etti. Bergama ve çevresinde toplanan birliklerimiz Yunan Kuvvetlerinin geri çekilmesini sağladı. Çinge cephesi düşman güçlerini yıprattı ve zaman kaybettirdi. 2 yıl 2 ay 19 gün süren işgal 13 Eylül 1922 Cumartesi günü Somalılar için kurtuluş günü oldu.
Bu zafer Özgürlüklerine tutsak olan, Kurtuluş savaşına ve kahraman önderine inanmış, Kuvva-i Milliyeci ruhu taşıyan Somalilerin zaferidir.
TARİHİ DEĞERLERİ
Emin Hıdır Bey Camisi; Soma’nın en eski ve büyük camisidir.16x18 metre enliğine sahanlıdır. Hicri (1206) miladi (1786) yılında Osmanlı Beylerinden Süleyman bey tarafından duvarları hariç yeniden yapılırcasına onarılmıştır. Soma Cuma mahallesinde bulunmaktadır. Eser Selçuklu beylerinden Emin Hıdır Bey tarafından yaptırıldığından bu isimle anılmaktadır.
Bedesten; Cami alanında bulunan uzun dikdörtgen planlı ve moloz taş araları horasan olan bedestenin kemerleri tuğladan yapılmıştır.
Damgacı Cami; Karamanlı mahallesinde bulunan 19 yy sonlarında Ampir tarzında yapılmıştır. Damgaci adını Bergama’dan Soma’ya ölçü tartı aletlerini damgalamaya gelen bir kişinin öncülüğünde yapılmasından dolayı almıştır.
Darkale Hamamı; Yakın zamanlara kadar işletilmekte olan hamam köye girişte solda bulunmaktadır. Değişik tipte kurmaları bulunan hamamın göbek taşı ve iki büyük halveti vardır. Halvet, yıkanma yerleri ve kubbe iyi durumdadır.
Darkale camisi; Darkale yolu üzerinde 19 yy ait ve minaresi yoktur. Alttaki şadırvan 15.yy’a ait bir hamamdan sökülerek getirilmiştir. Altından dere geçen caminin çeşmelerinin çevresi Roma ve Türk desenleri ile çevrelidir.
Darkale Minareli Cami; Darkale’nin minareli tek camisidir. Caminin kapısı Bizans dönemine aittir. Minarede antik parçalar bol kullanılmıştır.
Çarşı Hamamı; Zamanımıza kadar çok şekil değiştirerek gelen hamam Bedestenin kuzey doğusunda yer almıştır. Çarşı caminin doğu kısmında hamamın kadınlar kısmı da bulunmaktadır.
Orta Cami; Orta cami Cuma mahallesinde bulunmaktadır ve 19 yy’da yapılan caminin minaresi camiden 10 metre uzakta ve doğu yönündedir. Kaide moloz taşlı gövde de tuğladan yapılmıştır. Eser 15 yy’a ait olduğu sanılmaktadır.
Yeni cami( Hacı Ömer Camisi); Cuma mahallesinde bulunan Ota cami ile benzerlik göstermektedir.1953 yılında tekrar inşa edilmiştir. 15 yy eseri olduğu tahmin edilmektedir.
