“Mafya” terimi ülkenin gündemine bir kez daha oturmayı başardı.
Son günlerde gündemden düşmeyen konular üzerine yetkin kişiler yazıp çizmeye devam ediyor. Ben bu tanımların içerisinde ne barındırdığına bakmak istiyorum.
Mafya denilen kavram günümüzde oldukça üstünkörü ve sığ bir şekilde ele alınıyor. Gerek son dönemlerde yapılan filmlerde, yazılan kitaplarda, çekilen dizilerde gerekse sosyal medyada karikatürize edilmiş haliyle mafya figürü, esas bağlamından oldukça soyut bir şekilde yeniden üretiliyor.
Bu üretim; aile filmlerinin sevimli mahalle mafyalarından, komedi dizilerinin beceriksiz ama komik mafyalarına kadar uzanıyor.
Sözlük anlamı olarak, yasa dışı işlerle uğraşan ve gizli çıkarlar uğruna örgütlenen hiyerarşik bir yapıya sahip oluşum olarak geçiyor. Bu oluşum sözlüklerde yer alan tanımları neticesiyle kumar, insan ticareti, uyuşturucu, kadın ticareti ve fuhuş, kaçakçılık, tefecilik, karaborsa, gasp ve adam kaçırma, öldürme, fidye, çek ve senet tahsilatı gibi onlarca -yasalarla yasağa bağlanan- ‘şey’leri aktif yürütme potansiyeli göstermektedir.
Şimdilerde oldukça sempatik gösterilen mafya kavramının (kökenleri net olarak bilinmemekle beraber) aslında nereden çıktığına bakmak gerekiyor.
Bir Akdeniz adası olan Sicilya, Kuzey Afrika ve İtalya arasında yer alıyor. Yıllarca (işgalci güçler dahil olmak üzere) farklı yönetimler tarafından idare edilen bu adanın yerlileri, anlatılana göre bir tepe el tarafından organize edilerek, işgalcilerden korunmak maksadıyla ve yeni bir ‘Fransız işgaline’ karşı müdahale edebilmek amacıyla küçük gruplar halinde örgütlendi ya da örgütlendirildi.
1860-1870’li yıllarda yetkililer, zaman zaman Sicilyalı mafya klanlarından kendi otoritelerine karşı tehlike arz eden oluşumlara karşı etki edebilmek için yardım isterdi. Bunun karşılığında ise Mafya, toprak sahiplerine koruma sağlayarak bunlardan gelir elde edecekti. Yetkililer de başlarını başka bir yöne çevirerek müsamahalı davranacaktı.
Yetkililer bunun kısa süreli, kontrolü kendi ellerinde olan bir 'görmezden gelme' olacağına inanıyordu. Ancak, örgütlü ve zamanla güçlenen Mafya oluşumları, suç üzerine geliştirdikleri hareketleri arttırdı. Sicilya ekonomisinde ve hatta siyasetinde güçlü bir pozisyon edindi.
Yani çıkış öyküsünde dahi kirli çıkarlar güden bu tür yapılanmalar, günümüzde her ne kadar küresel bir bireyselliğe ulaşmaya yarım adım uzakta olsak da işlevli, planlı ve programlı adımlar atabiliyor.
Bu ne zaman ve nasıl değişecek?
Bana göre basite indirgersek gelecek için önümüzde iki yol var. Elbette oldukça uzun bir vadede değişimden bahsetmek gerekiyor. Çünkü kısa süreli, yerinde, anlık müdahaleler yeterli olmayacaktır.
Dünya düzeninde bir değişim…
Birincisi, her şeyin bireylerin kontrolünde olmasını sağlayan gelişmiş teknoloji ile kör noktalardan arınmış, şeffaf, hesap verilebilir dünya.
İkincisi, gelişen teknolojinin devletler tarafından tehdit olarak görüldüğü ve himaye altına alındığı; alternatif bir 1984 dünyası.
