Gök bilimcilerin yılın en önemli olayları arsında yer verdiği Perseid meteor yağmurunun 11 ila 13 Ağustos tarihleri arasında gerçekleşmesi bekleniyor. Türkiye'den de gözlemlenebilecek bu görsel şöleni sizler için araştırdık.

PERSEİD METEOR YAĞMURU NEDİR?

Perseid meteor yağmuru bir başka adıyla gök taşı yağmuru her yıl Ağustos ayında gerçekleşen, gözlem şartlarının olumlu olması nedeniyle NASA'nın en iyi ve etkileyici meteor yağmuru olarak nitelendirdiği en belirgin ve en popüler olan meteor yağmurudur. Perseid meteor yağmuru, Swift-Tuttle kuyrukluyıldızının parçaları olan parlak perseidlerden kaynaklanan bir gök taşı yağmurudur. Bunları bir yıldız kayması şeklinde görebileceğiniz gibi zaman zaman ateş topları şeklinde de görebilirsiniz. Bu olay, atmosfere girerek yanan gök taşları tarafından oluşturulur.  Saatte ortalama 50-75 meteorun gözlemlenebileceği gibi boyutları kum tanesiyle küçük bir çakıl arasında değişen pek çok gök taşı dünyanın atmosferine girerek yanar ve meteor yağmurunu oluşturur.

KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ

Swift-Tuttle kuyruklu yıldızından püsküren parçalardan oluşan Perseid bulutu, kuyruklu yıldızın yörüngesi boyunca uzanır. Bulut çoğunlukla bin yıllık parçalardan oluşsa da, 1865 yılında kuyruklu yıldızda meydana gelen püskürme ile bulutta nispeten yeni ve genç filamanlar oluşmuş, bu parçalar zirve tarihinden bir gün önce ufak bir zirve olarak gözlemlenmeye başlamıştır. Kuyruklu yıldızın Dünya-Ay sisteminin dışından dönen yörüngesindeki Perseid bulutunun boyutları yaklaşık olarak yörünge üzerinde genişlemesine 0.1 AU (yaklaşık 15 milyon km) uzunlamasına 0.8 AU (yaklaşık 120 milyon km) olarak ölçülmüştür. Yılda bir kez Dünya'nın kütle çekimiyle etkileşime girip saçılan parçalar meteor yağmurunu oluşturur.

Her sene Temmuz ortasında başlayan yağmur, parça akımının konumuna göre 9-14 Ağustos arasında zirveye ulaşır. Zirve tarihinde, saatte 60'tan fazla meteor gözlemlenebilir. Meteor yağmuru gökyüzü boyunca görülebilirken, radyantı Perseus Takımyıldızı'na denk geldiği için çoğunlukla Kuzey Yarım Küre'den görünür. Seyrek olarak Güney Yarım Küre'den de gözlenebilen yağmur, güneye doğru inildikçe kuzeyin tersine, gökyüzüne doğru yükselir gibi görünür. Şafakla öğlen arasında atmosfere giren birçok meteor gün ışığından dolayı görünmez. Gece yarısından önce atmosfere giren bazı meteorlar ise uzun parlak izler bırakır ve ateş topları oluşturabilir. Meteorlar genelde 80 kilometre yüksekte, atmosferde yanarak parçalanırlar.

TARİHTE METEOR YAĞMURU

Bazı Katolikler meteor yağmurunu Aziz Laurentius'un MS. 258 yılı 10 Ağustos tarihinde katledilmesiyle ilişkilendirip "Aziz Laurentius'un göz yaşları" olarak adlandırmışlardır.

1836 yılında gök bilimci Adolphe Quetelet, "Meteorların Ağustos ayında daha sık frekansta olduklarını fark ettim.'' demiştir. Quetelet, tarihi kayıtları inceledikten sonra 10 Ağustos'ta meteor yağmurunun zirve yapacağını öngörerek diğer gök bilimcilerle paylaştı. Onlar da 10 Ağustos 1837'de gerçekleşecek zirveyi doğruladılar. Kötü hava koşullarından dolayı Quetelet meteor yağmurunu gözlemleyemedi.

1866 yılındaki Swift-Tuttle geçişi sırasında İtalyan gök bilimci Giovanni Virginio Schiaparelli kuyruklu yıldız ve meteor yağmuru arasındaki ilişkiyi keşfetti. Bulguları Angelo Secchi ile yazışmalarında yer almaktadır. (Vikipedi)

POPÜLER KÜLTÜRDE YERİ

Amerikan şarkıcı-söz yazarı John Denver kamp sırasında şahit olduğu meteor yağmurundan 1972 tarihli "Rocky Mountain High" isimli parçasında "Gökten ateş yağdığını gördüm." güftesiyle paylaşmıştır.

2006 yılında Amerikan romancı Thomas Pynchon, Against the Day isimli romanında üç karakterin yağmuru izlediğini yazmıştır.

2014 yılında Kanadalı müzisyen LIGHTS, "Meteorites" isimli şarkısında Perseid yağmurunu finansal sıkıntılardan kaçış için metafor olarak kullanmıştır. DİRİLİŞ POSTASI