31 Mart 2024 yerel seçimlerini kısa bir süre önce tamamladık. Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı CHP’li Ferdi Zeyrek oldu. Peki, Manisa’nın ilk belediye reisi kimdi? Belediyenin geliri ne kadardı, yöneticileri kimlerdi? İşte bilgiler…
Türkiye’de gerçek anlamda ilk belediye örgütlenmesi 1877 yılında yayımlanan Vilayet Belediye Kanunu ile kurulmuştur. Manisa Belediyesi’ne ait ilk belgeler ise 1878 yılına kadar dayanıyor. Bu tarihte yayınlanan “Aydın Vilayeti Salnamesi”nin birinci cildinde Manisa Belediyesi’nin ilk belediye reisi de yer alıyor.
Manisa’nın İlk Belediye Başkanı
Daha önceki döneme ait bilgilerin müze kütüphanelerinde bulunan “Mahkeme-i Şer’iye Sicilleri’nde bulunabileceği tahmin edilirken Aydın Vilayeti Salnamesi’nde yer alan bilgiler ile yetiniliyor.
Söz konusu Salname’nin 116’ncı sayfasında “Belediye Meclisi” başlığı altında Manisa’nın ilk belediye başkanının ismi de geçiyor. Buna göre Manisa Belediyesi’nin eriştiğimiz ilk reisi Hacı İsmail Hakkı Efendi’dir.
Reis: Hacı İsmail Hakkı Efendi
Aza (Belediye Meclisi Üyeleri): Mehmet Şevki Efendi, Bekir Ağa, Şerif Ağa, Hacı Arif Efendi, Hacı İbrahim Efendi, Hacı Mehmet Efendi, Hacı Mehmet Ağa, İzzet Efendi, Ömer Efendi, Andon Efendi, Hayim Efendi, Kolağası Kamil Efendi, Baş Katip İbrahim Efendi, Ser Komiser Hafız Mustafa Efendi, Abdullah Ağa, Halim Ağa.
Belediye Memurları: Sandık Emini Abdülkadir Efendi, Matbaa Memuru Mustafa Efendi, Tabib Janvilako Efendi.
Manisa Belediyesi’nin Yıllık Geliri
Belediyenin senelik geliri 548.328 kuruştur. Bu gelirin 41.300 kuruşu belediye malı olan taşınmaz malların kiralarındandır. 1903-1904 senelerinde yeni yapılan tekel idaresi, iki kira evi, 20 sene evvel yapılmış olan ve sonradan yeniletilen belediye kıraathanesi, 1903 senesinde düzenlenerek herkesin beğenisini kazanan çiçekler yemyeşil çam ve akasya v.b. hoş ve gölge eden ağaçlar ve birçok löküs lambaları ile donatılmış olan halka açık belediye bahçesi, belediye binası ve eczanesi belediye tarafından yaptırılmıştır. Hamidiye bahçesi adı verilen belediye bahçesinin bir tarafına yeni hükümet konağı yapılmaktadır (Şimdiki hükümet konağının olduğu yerde. Bu konak 6-7 Eylül 1922 yangınında yanmıştır). Bahçenin ortasında padişahın turası ile süslü bir anıt dikilmiştir. Yine bu civarda bulunan gönül alıcı kasr üzerine konulmuş bulunan ve 1906 yılında padişahın tahta çıkışının yıldönümünde açılış töreni yapılan büyük çalar saat kulesi, çarşı ve saraçhane seçmeleri de belediye tarafından yaptırılmıştır.
Manisa’nın Tarihi: Camiler, Ticaret, Eğitim, Sosyal Hayat
Söz konusu eserde Manisa’nın o dönemde nasıl bir yapıya sahip olduğu da belirtiliyor. Buna göre Manisa, 1878 yılında oldukça gelişmiş bir şehir görünümündedir. Şehirde iki minareli Sultan ve Muradiye namıyla anılan iki adet selatin cami bulunmaktadır. Ayrıca, büyük ve küçük minareli 34 cami, 51 mescit, 17 dershane, 2 imaret, 8 tekke, 15 medrese, 1 rüştiye mektebi, 25 sıbyan mektebi, 4 hastane, 1 tımarhane, ve 4 kütüphane gibi önemli yapılar mevcuttur.
Şehirde ayrıca 69 sebil, 2 şadırvan, 12 küçük tahta köprü, 1 kışla, ve 197 çeşme gibi tarihi ve sosyal yapılar da bulunmaktadır. Manisa'nın bağlı köyleriyle birlikte toplamda 12.333 hanede 27.999 nüfus yaşamaktadır. Ayrıca, 1534 dükkan, 114 mağaza, 10 hamam, 55 kahvehane, ve 14 tütün fabrikası gibi ticari ve ekonomik faaliyetlerde de canlılık görülmektedir.
Manisa'nın meşhur beyaz bezini dokuyan 500 tezgah bulunmakta olup, yıllık 50 bin top ihraç edilmektedir. Şehrin güneydoğusunda bulunan ve 2 saat mesafede olan üstü açık, ılık suyu olan bir ılıca da şehrin doğal güzelliklerindendir.
1878 Salnamesi’ne Göre Manisa’nın Nüfusu
Söz konusu eserde Manisa’nın 56 mahallesi vardır. Nüfusu ise 17.163’ü kadın, 17.848’i erkek olmak üzere 35.011’dir. 8.895 ev, 1.966 dükkan, 32 han, 9 hamam, 75 un değirmeni, 153 mağaza, 61 fırın, 100 kahvehane, 52 meyhane, 5 un ve pamuk fabrikası bulunmaktadır.
