2008 yılında Birleşmiş Milletler tarafından tüm dünyada otizm konusunda farkındalık oluşturmak belirtileri ile ilgili bilinirliği arttırmak, erken tanınmasını yaygınlaştırmak ve otizmle ilgili sorunlara çözüm bulmak amacıyla Nisan ayı ‘Otizm Farkındalık Ayı’ olarak tanımlandı.
‘Otizm Farkındalık Ayı’nda otizme dair bilgilendirmede bulunan Börekçi, ileri ebeveynlik yaşı riski arttırdığına dikkat çekerek “Otizm sosyal-iletişimsel alanlarda yetersizlikler, sınırlı ilgi alanları ve tekrarlayan davranışlar ile seyreden bir bozukluktur. 2023 son verilerine göre sıklığı 1/36 ve bu oran 2000 verilerine göre yüzde 317 artışa işaret ediyor.
Güncel bilimsel veriler otizmin ortaya çıkışının yüksek oranda (yüzde 74-93) kalıtımsal olduğunu, 1000 kadar ayrı genin riski arttırdığını belirtmektedir. Yine son veriler besinlerin, aşıların, ebeveynlerin çocuk yetiştirme stillerinin otizm gelişimde etkili olmadığını göstermektedir. İleri ebeveynlik yaşı riski arttırmaktadır” dedi.
Bebeklik döneminde görülmeye başlıyor
Dr. Börekçi, otizmin bebeklik döneminde başladığını ve yaşa göre farklı belirtiler gösterebileceğini vurgulayarak, genetik ve kromozal rahatsızlıkları olan, prematüre veya düşük doğum ağırlığına sahip çocuklarda riskin arttığını belirtti. Beyin yapısındaki farklılıklar nedeniyle belirtilerin erken bebeklik döneminde ortaya çıktığını ifade etti.
Dr. Börekçi, otizm belirtileri hakkında şu bilgileri verdi:
- 1-2 aylık bebekler, konuşan kişinin yüzüne bakmıyor veya gülümsemiyorsa,
- 4-5 aylık bebekler, kişileri gözle takip etmiyorsa,
- 6-10 aylık bebekler, hece tekrarları yapmıyor veya sesler çıkarmıyorsa,
- 8-10 aylık bebekler, bakımı ile ilgilenen kişiyi ayırt edemiyorsa veya yabancılama belirtisi göstermiyorsa,
- 9-12 aylık bebekler, ortak dikkat gelişimi göstermiyorsa veya duyusal uyaranlara aşırı veya az tepki veriyorsa,
- 12-18 aylık bebekler, anlamlı kelimeler kullanmıyor veya adına tepki vermiyorsa,
- 18-24 aylık bebekler, nesneleri göstermek için işaret etmiyorsa veya sembolik oyun oynamıyorsa,
- 2 yaşında, iki kelimeli cümleler kurmuyorsa veya komutları anlamakta zorlanıyorsa,
- 2-3 yaşında, tekrarlayıcı davranışlar sergiliyorsa veya atipik ilgi gösteriyorsa,
- 4-5 yaşında, sosyal etkileşime ilgi göstermiyorsa veya hayali oyun oynamıyorsa,
- 4-5 yaşında, jest ve mimik kullanımı sınırlıysa veya duyguları anlamakta zorlanıyorsa,
Dr. Börekçi, belirtilerden herhangi birinin görülmesi durumunda klinik değerlendirme yapılması gerektiğini ve çocuğun takip edilmesi gerektiğini belirtti. Otizmin tedavisinde, çocuğun eğitimi ve ebeveyn desteği gibi yöntemlerin etkili olduğunu ifade etti.
