Birkaç üzücü olay dışında yerel seçimleri kazasız atlattık. Başlıktaki ifadeye bakıp da sakın, YSK başkanının da söylediği gibi verileri nereden topladığı belli olmayan, bir türlü sonuç açıklamayı beceremeyen, sahibinin sesi Anadolu Ajansının yerini aldığımı falan sanmayın. Rakamsal, oransal sonuç açıklamak habercileri işi. Kesin sonuçlar YSK tarafından açıklandığında elbette hem ülke geneli ve hem de Manisa’mız için daha derin analizler yapacağız. Bugün ise seçim sonuçlarını açıklıyorum derken, siyasal ve toplumsal sonuçlarını açıklamaya çalışacağımı kast ediyorum. Kendi bakış açımdan yapacağım değerlendirmede sonuçları maddeler halinde belirtmenin daha anlaşılır olacağını düşünüyorum.
Bu seçimin kazananı yoktur. Kazanan Türkiye ve demokrasimiz olmuştur.
Bu seçimlerde ülkemiz, mutedil, kendisiyle barışık, halkla gönül köprüsü kurmayı becerebilen, sempatik, akılcı, toplumun her kesimini, her görüşten, her inançtan, her alt kimlikten tüm yurttaşlarımızı kucaklamasını bilen, kavgacı değil barışçı ve hoşgörülü yeni bir lider kazanmıştır.
Cumhur ittifakı toplamda 2-4 puan dolayında oy kaybetmiştir. AKP oylarını korumuş görünüyorsa da MHP oy kaybetmiştir. Millet ittifakı toplamda oylarını artırmış, İyi Parti oy kaybederken CHP oylarını artırmıştır. AKP’deki mevcudu koruma ve CHP’nin oylarındaki artış ortaklarından daha fazla bölgede yarışa girmelerindendir.
Oy artışı ya da azalışı sadece istatistikler için veri teşkil eder. İttifakların olduğu bir seçimde oy artışı ya da azalışı başarı kriteri olarak görülemez. Başarı kriterleri ise alınan sonuçlardan elde edilebilir. Sonuçları başarı ve başarısızlık açısından değerlendirdiğimizde, MHP’yi dördüncü parti olmakla ve ciddi oranda oy kaybetmekle birlikte başarısız addedemeyiz. MHP Adana ve Mersini kaybetmesine rağmen, Kütahya, Bayburt başta olmak üzere birçok ili ortağı AKP’nin elinden almıştır. Bu illerde ittifak olmadığının da altını çizmek gerekir.
AKP oy oranını korumuş da olsa İstanbul, Ankara, Antalya, Sinop, Artvin, Bolu, Kırşehir başta olmak üzere eski kalelerini kaybetmiştir. Yani birinci parti olsa bile bana göre başarısızdır. İttifak olarak baktığımızda Adana, Mersin gibi büyükşehirleri de buna dahil edebiliriz.
Seçimin asıl başarılı partisi ise CHP’dir. CHP kendi kalelerini korumakla kalmamış, 25 yıl sonra Ankara, İstanbul ve Antalya başta olmak üzere birçok büyükşehri ve ili AKP’den geri almıştır. Adana ve Mersin de MHP’den geri alınmıştır. Bununla da kalmamış yıllar sonra ilk kez %30 oranını aşmıştır. Aday tercihlerinde hata yaptığı Kırklareli, Ayvalık ve Çekmeköy’de ise hüsrana uğramıştır. CHP bu seçimle birlikte geleneksel ayak bağları Mustafa Sarıgül ve Muharrem İnce’den de kurtulmuştur. Sayın İmamoğlu Muharrem İnce’ye adeta seçim nasıl yönetilir ve kazanılır dersi vermiştir.
İyi Parti 24 Hazirandaki hatalarını tekrar etmiş ve başarısız olmuştur. İyi Partinin ülkücülük sevdası pahalıya mal olmuş, 24 Haziranda merkez sağdan aldığı oyları büyük ölçüde kaybetmiştir. Kalanlar ise bazı bölgelere koyduğu merkez sağ kökenli adaylar sayesindedir. Sayın Akşener’in fevkalade miting performansına rağmen alınan bu başarısız sonuç partiyi ısrarla ülkücü çizgiye çekmek isteyen yardımcılarının hatasıdır. İl ve ilçelerde ise siyaset bilmeyen acemi kadrolar ve aday seçimlerindeki isabetsizlikler sonuçta etkili olmuştur.
HDP de hem belediyelerde hem de il genel meclislerinde oy kaybetmiştir. AKP ve Vatan Partisinin yaratmaya çalıştığı algı operasyonuna rağmen HDP oyları aday çıkarmadığı bazı büyükşehirlerde CHP’ye gitmekle beraber İyi Partiye tek bir oy gitmemiş, buna mukabil AKP’ye gitmiştir. HDP, AKP’ye kaptırdığı belediyelerde bile il genel meclislerinde birinci olması da bunu doğrulamaktadır.
İl Genel Meclisi oyları henüz netleşmemiş olmasına rağmen, 51 ilde AKP oyu %41 e düşmüş, buna mukabil bu bölgelerde MHP oyu artmıştır. Bu illerde gelenekçi ve muhafazakar yapıları nedeniyle CHP oyu belediye oylarına oranla düşük olsa da bir önceki yerel seçimlere göre az da olsa bir artış gözlenmektedir.
Bu seçimlerde SP, DP, BBP oyları da önceki seçimlere göre tüm bölgelerde seçime katılmadıkları halde dört beş kat artmıştır. Millet İttifakı SP ve DP’yi küçümseyerek ittifak dışında bırakmakla hata yapmıştır. Başta Balıkesir, Bursa, Uşak olmak üzere birçok ili bu yüzden kaybetmiştir. Başta Manisa’nın merkez ilçeleri ve Ahmetli olmak üzere Türkiye çapında küçümsenmeyecek sayıda ilçe ve beldeyi de kaybetmişlerdir. En büyük zararı da İyi Parti görmüş hiçbir ili kazanamamıştır.
Sonuçlara sosyolojik açıdan baktığımızda ise arkadaşlarımızın yaptığı ilginç bir tablo ortaya çıkmaktadır. Kazanılan Büyükşehir ve il belediye başkanlıklarının nüfusları itibariyle CHP %47.7, AKP %39.7, HDP%6.6 ve MHP %5.4 oranında yerel yönetimlerde söz sahibi olmaktadır.
Bu illerin GSMH’ya katkıları açısından baktığımızda ise CHP %61.47, AKP %30.62, MHP %4.41, HDP%2.97 oranında zengin olan beldeleri yöneteceklerdir.
Özetle sizlere seçim sonuçlarını siyasal ve sosyolojik açıdan aktarmaya çalıştım. Bunların dışında elbette ki örnekleri çoğaltmak mümkündür. Farklı bakış açılarından farklı sonuçlar da ileri sürülebilir. Siyasi partiler de kendi açılarından sonuçları elbette ki analiz edecekler politikalarını bu analizler çerçevesinde yönlendireceklerdir.
Seçimin en önemli sonucunu en sona bıraktım. Tabular yıkılmıştır. Korku imparatorluğu yıkılmıştır. Halkın üzerindeki baskılar ve sindirilmişlik psikolojisi ortadan kalkmış ve kimsenin yenilmez olmadığı gerçeği ortaya çıkmıştır.
Şimdi özellikle AKP tabanı arasında sıkışıp kalmış, geleneksel merkez sağ seçmenler kendilerini daha rahat ve güvende hissedeceklerdir. Üzerlerindeki ölü toprağı ve baskılardan arınarak yeni hedeflere yöneleceklerdir. Kırsaldan başlayarak, kasaba ve kentlere doğru çoban ateşleri yeniden yanacaktır.
Türkiye’ye bahar geldi, çiçekler açtı ama uçan kuşların bir kanadı eksik. Cumhuriyetimizin yüzüncü yılını kutlayacağımız 2023 yılının Haziran ayında güneşin yeniden doğması, çiçeklerin açması, kuşların özgürce uçması için, yeniden Büyük Türkiye idealine güç ve ivme kazandırmak için yapacak daha çok işimiz var. Yapacağız, başaracağız…
Seçim sonuçları, ülkemize, milletimize, devletimize hayırlar getirsin.
Kalın sağlıcakla…
